Kể từ khi hai nước Việt Nam - Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ đến nay theo tinh thần “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, quan hệ giữa hai nước đã có những bước phát triển tích cực. Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Barack Obama diễn ra vào thời điểm quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục được thúc đẩy trên nhiều lĩnh vực.

Về quan hệ chính trị, kể từ sau khi hai nước xác lập khuôn khổ quan hệ “Đối tác toàn diện”, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đạt được những tiến triển mới, thực chất, cả về song phương và đa phương. Hai bên đã trao đổi nhiều đoàn cấp cao, các cấp bộ ngành. Trong Tuyên bố về tầm nhìn chung Việt Nam - Hoa Kỳ nhân chuyến thăm Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 7-2015), hai bên đã ghi nhận những phát triển tích cực và thực chất trên nhiều lĩnh vực hợp tác trong 20 năm qua, đặc biệt là sự phát triển trong hợp tác kinh tế-thương mại, hợp tác trong việc xử lý các vấn đề hậu quả chiến tranh cũng như trong khoa học-công nghệ, giáo dục, y tế, môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, quốc phòng, an ninh, quyền con người, tăng cường hợp tác khu vực và quốc tế trên những vấn đề cùng quan tâm.

Lĩnh vực hợp tác thành công nhất, trở thành trọng tâm, động lực phát triển quan hệ chung giữa hai nước, là hợp tác về kinh tế-thương mại. Kim ngạch thương mại song phương tăng trưởng liên tục ở mức 20%/năm, từ khoảng 400 triệu USD (năm 1995) lên 45 tỷ USD (năm 2015) và Hoa Kỳ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Hiện nay, Hoa Kỳ là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 7 trong số 101 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với khoảng 748 dự án, tổng số vốn đăng ký đạt hơn 11 tỷ USD. Hai bên đã kết thúc đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương và ký hiệp định vào tháng 2-2016, hiện đang phối hợp chặt chẽ để Quốc hội hai nước sớm thông qua.

Quan hệ về an ninh-quốc phòng giữa hai nước thời gian qua tiếp tục có những bước tiến mới. Thời gian qua, phía Hoa Kỳ tiếp tục cử nhiều đoàn quốc phòng quan trọng thăm Việt Nam để thúc đẩy quan hệ. Hai nước đã có những bước tiến cụ thể trong hợp tác giải quyết các vấn đề do chiến tranh để lại, cũng như các vấn đề liên quan tới hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới. Bộ Quốc phòng hai nước đã ký Tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng Việt Nam - Hoa Kỳ (tháng 6-2015); tổ chức đối thoại chính sách quốc phòng lần thứ 6 tại Washington DC (tháng 9-2015)... Về an ninh, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang đã thăm chính thức Hoa Kỳ (3-2015). Hai bên đang trao đổi để ký kết một số thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh và thực thi pháp luật.

Phía Hoa Kỳ tiếp tục quan tâm đến hợp tác y tế, môi trường, nhân đạo. Cụ thể, hai bên chú trọng triển khai nhiều dự án thiết thực nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh. Từ năm 1993 đến nay, Hoa Kỳ đã tài trợ cho Việt Nam các dự án về khắc phục hậu quả bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh với tổng viện trợ 94 triệu USD thông qua các tổ chức phi chính phủ (NGO). Ngoài ra, Hoa Kỳ thông qua dự án 84 triệu USD tẩy độc Sân bay Đà Nẵng và 11 triệu USD trợ giúp y tế cho người khuyết tật, trong đó có nạn nhân chất độc da cam/đi-ô-xin giai đoạn 2014-2016. Tháng 6-2013, hai bên ký Hiệp định mới về hợp tác y tế và khoa học y học.

Hợp tác về giáo dục, đào tạo là nhân tố quan trọng trong quan hệ giữa hai nước. Tính đến hết tháng 1-2016, khoảng 28.000 sinh viên, thực tập sinh Việt Nam đang theo học tại Hoa Kỳ, đứng đầu trong số các nước Đông Nam Á, đứng thứ 7 trong số các nước có nhiều sinh viên học tập tại Hoa Kỳ. Trường Đại học Fulbright Việt Nam vừa được quyết định thành lập, dự kiến sẽ tuyển sinh sớm nhất vào cuối năm 2016. Về khoa học-công nghệ, hai bên tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực môi trường và biến đổi khí hậu, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, hải dương học, công nghệ không gian.

Việt Nam và Hoa Kỳ cũng tăng cường phối hợp với nhau trong nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương mà cả hai nước là thành viên như: LHQ, ARF, EAS, APEC, ADMM+..., trong đó có vấn đề an ninh hàng hải, Biển Đông, củng cố đoàn kết và đề cao vai trò trung tâm của ASEAN, triển khai đối tác chiến lược Hoa Kỳ- ASEAN...

Do có sự khác nhau về lịch sử, văn hóa, hệ thống chính trị, trình độ phát triển nên giữa hai bên vẫn còn những khác biệt về vấn đề dân chủ, nhân quyền, tôn giáo. Hai bên đã xây dựng được cơ chế đối thoại nhân quyền thường xuyên giữa hai nước từ năm 1994 và tiếp tục duy trì đối thoại hằng năm, với tinh thần thẳng thắn, xây dựng, không để những tồn tại, khác biệt cản trở đà phát triển quan hệ hai nước.

Một năm trước, Tổng thống Barack Obama đã đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Nhà Trắng; giờ đây, Tổng thống Barack Obama trở thành khách của Việt Nam. Sau nhiều thăng trầm, Việt Nam và Hoa Kỳ đang đứng trước những cơ hội mới để tăng cường mối quan hệ song phương trong bối cảnh cục diện khu vực và thế giới có nhiều biến động. Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Obama sẽ vừa là cơ sở, vừa là chất xúc tác để mối quan hệ giữa hai bên tiếp tục đà phát triển trong thời gian tới. Với thiện chí của cả hai bên, sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đang bước vào giai đoạn phát triển mới, toàn diện và thực chất trên nhiều lĩnh vực hợp tác.

Chúng ta tin tưởng và chúc cho chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama sẽ thành công tốt đẹp.

Trích nguồn: Báo QĐND Online
Biên tập: Mai Loan, Trung tâm Lưu trữ và Thư viện