Cuối tuần qua, liên quan tới việc đổi mới thi cử, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ trưởng Bộ GD-ĐT công bố công khai ngay trong đầu năm học 2014-2015 phương án đổi mới thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ trên cơ sở tiếp tục nghiên cứu, phân tích, tiếp thu ý kiến nhân dân, dư luận xã hội góp ý về 3 phương án mà Bộ đang xin ý kiến và các phương án khác, trong đó lưu ý phương án của ĐH Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN).

Dù mới được đề xuất áp dụng riêng cho ĐHQGHN, song phương án nói trên đã thu hút sự quan tâm của dư luận bởi phần nào đáp ứng được yêu cầu: Bảo đảm việc đánh giá có tính khách quan, giảm tối đa việc gây phiền hà cho người học nói riêng và xã hội nói chung.

Một bài thi duy nhất

Theo những người biên soạn đề thi, phương án này có nhiều ưu thế lớn cũng như tính khả thi cao. Với tổng số 180 câu hỏi trắc nghiệm trong một bài duy nhất, thí sinh (TS) chỉ phải thi trong một buổi. Đề thi gồm kiến thức toán, ngữ văn, khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, được làm trên máy tính, đề thi được tổ hợp khác nhau, nên TS không thể nhận trợ giúp từ bên ngoài, hạn chế tiêu cực mà không cần các phương tiện giám sát phức tạp, tránh gây bức xúc cho xã hội. Kết quả thi bảo đảm độ tin cậy cao. Cấu trúc đề thi định hướng học sinh cần học toàn diện và thực chất, tránh học tủ, học lệch. Để phân hóa TS, đề thi có phổ rộng theo độ khó dễ, cho phép học sinh trung học với trình độ trung bình có thể đỗ tốt nghiệp. Các trường ĐH, CĐ với các lĩnh vực ngành, nghề khác nhau có căn cứ xác đáng để chọn được người học.

Kỳ thi có thể được tổ chức nhiều đợt trong năm. Ảnh: Nhật Nam

Với phương thức gọn, đơn giản như vậy, kỳ thi có thể được tổ chức nhiều đợt trong năm, TS chưa đạt yêu cầu có thể thi lại. Điểm kỳ thi hợp nhất có thời hạn sử dụng 2 năm và có thể học và thi cải thiện, nâng cao, thuận lợi cho TS. Thí sinh có thể xem đề mẫu công khai và làm thử trên mạng, tự luyện thi trên mạng, như vậy hạn chế được việc luyện thi ĐH. Phương án nhìn chung được đánh giá là phù hợp với thông lệ quốc tế, thể hiện được sự đổi mới trong kiểm tra, đánh giá.

Căn cứ vào điểm bài thi tổng hợp và điểm các môn học, TS được chọn xét tốt nghiệp theo các yêu cầu được quy định trước. Các trường ĐH khi sử dụng kết quả các hợp phần điểm của bài thi quốc gia có thể lấy điểm của một, nhiều hoặc cả 4 hợp phần để đặt điểm sàn sàng lọc, có thể nhân hệ số cho điểm các hợp phần tùy theo ngành tuyển chọn. Các trường cũng có thể tổ chức thêm 1 bài thi đơn môn với dạng thi trắc nghiệm hoặc tự luận, câu hỏi mở, hoặc thi năng khiếu để có thêm thông tin đánh giá về TS, tuyển chọn vào các chương trình có những đòi hỏi đặc thù.

Một trong những lý do mà nhiều chuyên gia đánh giá cao phương án này là ngoài tính linh hoạt, phương thức thi phần nào đã tách bạch được giữa khảo thí (thi, đánh giá) với xét tuyển, tuyển sinh, tránh cho TS mang nặng tâm lý "đỗ - trượt", thay vào đó tính khuyến khích các em tích lũy, hoàn thiện kiến thức.

Cần được hỗ trợ nếu tiến hành quy mô lớn

Trước băn khoăn về tính khả thi của đề án, nhất là khi kỳ thi có ứng dụng công nghệ thông tin ở hầu hết các công đoạn, ông Trần Đình Đức, Trưởng ban Đào tạo của ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết: Hiện nhà trường đã xây dựng phần mềm và hệ thống máy tính có thể tổ chức thi và chấm thi tại các trường thành viên. Nhà trường có đủ nguồn cán bộ giảng viên thuộc tất cả các chuyên môn, đủ trình độ tham gia vào xây dựng đề thi. ĐHQGHN đã chuẩn bị sẵn sàng nguồn câu hỏi đánh giá năng lực với gần 4.000 mục hỏi thuộc các hợp phần khác nhau. Ngày 11-9 tới đây, trường sẽ tổ chức thi chọn sinh viên sau khi đã trúng tuyển vào ĐHQGHN vào học trong các chương trình tài năng, tiên tiến, chuẩn quốc tế, chất lượng cao. Đây sẽ là dịp rà soát và hoàn thiện quy trình, bộ đề thi cũng như quy trình, công nghệ tổ chức thi.

Tuy nhiên, ở quy mô toàn quốc, những người làm đề án cho rằng, để có thể sử dụng rộng rãi bộ đề thi cho kỳ thi hợp nhất, cần có thêm các điều kiện hỗ trợ từ phía Chính phủ và các bộ, ban, ngành. Đó là hệ thống chính sách, các văn bản hướng dẫn liên quan đến kỳ thi này. Nhà trường cần được hỗ trợ để tiếp tục phát triển bộ ngân hàng câu hỏi nguồn đủ lớn và bảo đảm chất lượng, có thể áp dụng cho diện rộng. Ngoài ra, các địa phương cần chuẩn bị hạ tầng phần cứng, cơ sở vật chất, các tập đoàn viễn thông hỗ trợ về hạ tầng đường truyền. Về phần mềm thi, ĐHQGHN đã và đang triển khai phương án thi trên máy tính, nếu có sự hỗ trợ có thể nâng cấp phần mềm để thi trực tuyến song song với thi trên máy tính.

Ủng hộ các phương án đề xuất từ phía các trường, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho rằng, các trường ĐH quốc gia có thể áp dụng phương án thi tiên tiến và ĐHQGHN cũng có thể làm việc với các Cục, Vụ chức năng của Bộ để có thể xem xét việc công nhận tốt nghiệp đối với những học sinh hoàn thành bài thi tổng hợp của nhà trường ở mức độ nhất định.