Nga và Iran vừa ký kết một thỏa thuận hợp tác quân sự cho phép hai nước tăng cường các chương trình đào tạo quân nhân và các hoạt động chống khủng bố.

Thỏa thuận hợp tác mới này cũng được xem là sẽ mở ra cơ hội để Nga có thể thực thi bản hợp đồng cung cấp hệ thống tên lửa phòng không S-300 đã bị đình trệ trong nhiều năm qua cho Iran.

Báo chí Nga và Iran, ngày 20/1, đều đồng loạt đưa tin về bản thỏa thuận hợp tác quân sự giữa hai nước, được Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu và người đồng cấp Iran, Tướng Hossein Dehghan ký kết trong một cuộc gặp gỡ diễn ra cùng ngày tại thủ đô Tehran (Iran).

Bản thỏa thuận mới này cho phép Nga và Iran có thể tăng cường hợp tác trong một loạt lĩnh vực, trong đó gồm chương trình trao đổi đào tạo quân nhân, tăng cường các hoạt động chống khủng bố và cho phép Hải quân hai nước có thể sử dụng cảng của nhau một cách thường xuyên hơn. Trang web chính thức của Bộ Quốc phòng Iran nêu rõ, bản thỏa thuận này cho phép hai nước có thể thực hiện các cuộc tập trận chung và các chương trình đào tạo quân sự, cũng như hợp tác trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình, duy trì an ninh, ổn định trong khu vực và trên quốc tế, đồng thời hỗ trợ trong cuộc chiến chống lại chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa ly khai.

Hãng thông tấn FARS của Iran đưa tin, một nội dung quan trọng khác được đề cập tới trong thỏa thuận hợp tác quân sự giữa Nga và Iran được ký kết ngày 20/1 đó là mở ra cơ hội để hai bên giải quyết những vấn đề bị đình trệ từ lâu, liên quan tới việc Nga chuyển giao hệ thống tên lửa S-300 cho Iran. Liên quan tới vấn đề này, hãng thông tấn Interfax của Nga, ngày 20/1, cũng dẫn thông báo từ Bộ Quốc phòng Iran xác nhận: “Hai nước đã quyết định sẽ giải quyết những tranh cãi xung quanh hợp đồng mua bán tên lửa S-300”, song không tiết lộ chi tiết nào thêm.

Cho tới nay, Nga vẫn chưa đưa ra bất kỳ bình luận chính thức nào về vấn đề này. Tuy nhiên, hãng thông tấn Nga Ria Novosti vừa dẫn lời Đại tá Leonid Ivashov, người đứng đầu Trung tâm phân tích địa-chính trị quốc tế Nga xác nhận rằng Nga và Iran đã “một lần nữa thảo luận về bản hợp đồng mua bán tên lửa S-300”. “Chúng tôi đã thực hiện một bước đi theo chủ trương hợp tác về kinh tế và công nghệ vũ khí, ít nhất là đối với hai hệ thống phòng thủ S-300 và S-400. Có khả năng chúng tôi sẽ bàn giao các thiết bị này cho Iran” – ông Ivashov nói, đồng thời lưu ý thêm rằng chính các lệnh trừng phạt của phương Tây đã đưa lập trường của Nga và Iran liên quan tới vấn đề hợp tác quốc phòng được “xích lại gần nhau hơn”.

Vào năm 2007, Iran đã ký kết hợp đồng trị giá 800 triệu USD nhằm mua các hệ thống tên lửa phòng không S-300 của Nga. Tuy nhiên, cho tới năm 2010, việc thực thi bản hợp đồng này đã bị đình trệ sau khi Liên hợp quốc áp đặt các lệnh trừng phạt mới nhằm vào chương trình hạt nhân gây nhiều tranh cãi của Iran. Sau đó ít lâu, Iran đã đệ đơn lên tòa án trọng tài ở Geneva (Thụy Sĩ) kiện Nga phải bồi thường 4 tỷ USD vì vi phạm hợp đồng.

Tuy nhiên, bất chấp những dấu hiệu chững lại trong việc thực thi hợp đồng mua bán hệ thống tên lửa S-300, quan hệ giữa Nga và Iran vẫn tiếp tục được duy trì chặt chẽ trong những năm qua, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Hiện nhà máy năng lượng hạt nhân đầu tiên của Iran tại Bushehr đang được vận hành và phía Nga đã chuyển giao quyền kiểm soát nhà máy này cho các chuyên gia Iran từ tháng 9/2013. Sau đó, đến mùa thu năm 2014, hai nước đã ký kết một số dự án hợp tác xây dựng thêm các lò phản ứng tại Iran.