Đây là một loại vũ khí không gian giống tên lửa từ thời Liên Xô chủ yếu nhằm mục đích bảo vệ các trạm vũ trụ quân sự Almaz khỏi các mối đe dọa tiềm tàng. Shchit-2 - dự án tiếp theo của hệ thống tự vệ Shchit-1 - có khẩu pháo 23mm - R-23M - là khẩu súng duy nhất được bắn trong không gian, ít nhất là điều mà chúng ta biết về nó.

Tên lửa vũ trụ bí mật của Liên Xô

NPO Mashinostroyenia là một công ty phát triển không gian nhà nước của Nga, được phát triển từ một thực thể Liên Xô, được gọi đơn giản là OKB-52, chịu trách nhiệm phát triển các trạm vũ trụ Almaz trong số những thứ khác.

Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu tới NPO Mashinostroyenia vào đầu năm 2021 mang lại cái nhìn tốt nhất và đầy đủ nhất về hệ thống Shchit-1 cho đến nay. Chương trình Almaz là một nỗ lực bí mật nhằm phát triển các trạm vũ trụ quân sự, chủ yếu được trang bị để thực hiện các nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát, ẩn trong dự án trạm vũ trụ dân sự Saylut.

Nỗ lực Almaz bắt đầu từ thập niên 1960, chỉ chính thức được giải mật vào đầu thập niên 1990 sau khi Liên Xô sụp đổ. Liên Xô lên kế hoạch trang bị “vũ khí” cho các trạm Almaz ngay từ đầu vì lo ngại các cuộc tấn công bằng vũ khí chống vệ tinh của Mỹ - bao gồm các “vệ tinh sát thủ” nhỏ nhưng có khả năng cơ động cao và các máy bay đánh chặn truyền thống hơn. Một ví dụ về hệ thống Shchit-1 thực sự được đưa vào không gian với vệ tinh Almaz OPS-2.

Liên Xô cũng đã tiến hành một cuộc thử nghiệm bắn đạn thật từ xa với hệ thống vào ngày 24-1-1975, tức ngày cuối cùng của trạm trên quỹ đạo. Kết quả của cuộc thử nghiệm vẫn được bảo mật và trạm vũ trụ Almaz tiếp theo, OPS-3, được phóng lên mà không có bất kỳ vũ khí nào được lắp đặt. OPS-4, chưa từng lên vũ trụ, được cho là mang hệ thống Shchit-2. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy Shchit-2, mặc dù sự tồn tại chung của nó đã từng được biết đến trước đó, đã từng đi vào không gian và thông tin chi tiết về hệ thống vẫn còn rất hạn chế.

Về bản thân “vũ khí”, Leonard Smirichevsky, người đứng đầu NPO Mashinostroyenia hiện tại, mô tả nó với phóng viên của TV Zvezda là có 4 thành phần chính. Cơ sở của hệ thống là một động cơ tên lửa nhiên liệu rắn, sau đó được gắn vào hệ thống ổn định quay bao gồm một bánh xe quay với các cánh tản nhiệt dạng lưỡi dao. Có một phần đầu đạn đẩy -đầu đạn hỗn hợp và tiếp theo là một thiết bị tìm kiếm radar giống như vòi ở phía trước.

Cho đến nay, phần động cơ - đầu đạn là phần thú vị nhất. Bề ngoài, nó có vẻ như là một mảng tròn các điện tích nhỏ, giống như quả lựu đạn, mà người ta tưởng tượng sẽ tạo ra một đám mây mảnh đạn đặc biệt nguy hiểm đối với các vật thể khác trong chân không vũ trụ. Tuy nhiên, những quả đạn này thực sự rắn và được thiết kế để hoạt động như những tên lửa đánh chặn, phá hủy bất cứ thứ gì chúng bắn trúng thông qua lực tác động tuyệt đối.

Không ai biết điều gì đã xảy ra với Shchit-2 sau khi chương trình Almaz kết thúc vào năm 1978. Cũng không rõ tại sao người Nga lại quyết định xem xét hệ thống này vào thời điểm hiện nay. Sự việc diễn ra trong bối cảnh các cuộc thảo luận mới về vũ khí chống vệ tinh trên quỹ đạo, bao gồm vũ  khí đánh chặn và vũ khí năng lượng dẫn đường, cũng như vệ tinh sát thủ, và sự phát triển của các hệ thống này, cả ở Nga và Mỹ, cùng với các quốc gia khác.

Vũ khí không gian Shchit-2 được trưng bày tại NPO Mashinostroyenia.

Các trạm vũ trụ quân sự Almaz

Các trạm vũ trụ quân sự Almaz, bắt đầu hoạt động lần đầu tiên vào đầu thập niên 1960, được dự định trang bị vũ khí ngay từ đầu. Các trạm Almaz được kỳ vọng là các bệ quân sự đa năng trong không gian.

Kế hoạch này là dành cho các loại đầu tiên được cấu hình chủ yếu cho một loạt nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát với camera và nhiều hệ thống cảm biến khác. Sự chậm trễ trong quá trình phát triển gói cảm biến đã ảnh hưởng đến toàn bộ chương trình.

Năm 1971, Liên Xô phóng một trạm vũ trụ dân sự - Salyut - kết hợp một số công việc thiết kế được phát triển theo chương trình Almaz, cùng với các thành phần từ tàu vũ trụ Soyuz. Chương trình Salyut cuối cùng đã cung cấp vỏ bọc cho các trạm vũ trụ Almaz. Trong số 7 trạm vũ trụ Salyut được phóng từ năm 1971 đến năm 1991, có 3 trạm thực sự thuộc loại quân sự.

Trạm Almaz đầu tiên, được gọi công khai là Salyut-2 và còn được gọi là OPS-1, được đưa vào hoạt động vào năm 1973. Tuy nhiên, một tai nạn trên tàu ngay sau khi phóng đã buộc Liên Xô phải từ bỏ nó trước khi một phi hành đoàn thực sự có thể được cử tham gia.

OPS-2, còn được gọi là Salyut-3, tiếp nối vào năm 1974. Trạm này được lên đến quỹ đạo thành công vào ngày 25-6-1974. Phi hành đoàn ở đó trong 15 ngày để thử nghiệm camera quan sát Trái đất bằng kính thiên văn Agat-1 trên tàu, được cho là có thể tạo ra hình ảnh về mặt đất với độ phân giải cao. Phi hành đoàn thứ hai đã không đến được trạm vào cuối năm 1974 sau khi tàu vũ trụ Soyuz của họ gặp sự cố.

Nhiệm vụ thứ ba đối với OPS-2 sau đó bị hủy bỏ và nó hoạt động ở chế độ không người lái cho đến khi rời khỏi quỹ đạo vào ngày 24-1-1975. Tháng 9-1974, nhân viên trên mặt đất thu hồi từ xa một “pod” (kén) có phim từ máy ảnh Agat-1, sau đó quay trở lại Trái đất và được phục hồi.

Trạm vũ trụ Almaz tiếp theo, được gọi là OPS-3 và Salyut-5, không có vũ khí nào trên tàu, ít nhất là theo những gì mà chúng ta biết được. Kế hoạch cho một trạm OPS-4 bao gồm một hệ thống tự vệ Shchit-2 mới, được cho là được thiết kế để bắn các tên lửa đánh chặn, nhưng không có hình ảnh nào về loại vũ khí đó được công khai.

Liên Xô cũng đã phát triển các loại súng tự vệ chuyên dụng cho các phi hành gia vũ trụ, chẳng hạn như TP-82 nhưng chúng được dự định sử dụng trên Trái đất chứ không phải trong không gian.

Nguồn: Báo CAND