"Bàn tay vàng" và hơn 30.000 ca mổ thành công

Vào ngày Hà Nội giá rét nhất với thời tiết dưới 10 độ, thế mà khi chúng tôi có mặt ở khu mổ của BV Việt Đức, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh đang tất bật áo blu trắng mỏng tang chạy ngược chạy xuôi thăm khám cho những bệnh nhân đang xếp hàng chờ anh. Ca mổ đầu tiên anh thực hiện vào buổi sáng hôm đó là ca phẫu thuật nội soi khớp gối cho một người đàn ông. Với tay nghề của một chuyên gia lành nghề, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh thực hiện ca mổ chỉ khoảng 10 phút, thành công như mong đợi, khiến chúng tôi theo dõi suốt cuộc mổ mà hết sức ngỡ ngàng, ngưỡng mộ. Một "viên sỏi" được "lôi" ra khỏi khớp gối của bệnh nhân, chấm dứt nỗi đau mà bệnh nhân đã chịu đựng ròng rã nhiều năm.

Ngay sau đó, anh bắt tay vào phẫu thuật ca thay khớp háng bán phần cho một cụ bà 100 tuổi. Bà cụ người Nam Định, bị ngã gãy khớp háng, khiến cụ phải nằm liệt giường mà vẫn phải chịu những cơn đau hành hạ. Giống như gia đình bệnh nhân, chúng tôi cũng đặt câu hỏi đầy lo lắng là liệu bà cụ 100 tuổi có chịu nổi ca phẫu thuật? PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh cười, cho biết: Để tiến hành ca mổ, anh phải phối hợp với nhiều lĩnh vực chuyên môn khác như tim mạch, gây mê, hồi sức… đảm bảo bà cụ có thể chịu đựng được ca mổ và thành công 100%.

Với ca mổ này, bệnh nhân đã được thay khớp háng bằng kim loại, có tuổi thọ tới 30-40 năm và chỉ 1-2 ngày sau phẫu thuật, bệnh nhân đã tập đi và sau 1-2 tuần đã đi lại bình thường rồi xuất viện.

Đã có hàng chục nghìn bệnh nhân được đổi đời nhờ được "bàn tay vàng" của PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh, mà những bệnh nhân vừa kể chỉ là những người may mắn mới nhất mà chúng tôi gặp.

Cũng mới đây, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh đã "đổi đời" cho một nữ bệnh nhân cao tuổi ở Hà Nội. Bà vốn là một nghệ nhân may mặc nổi tiếng và có niềm đam mê khiêu vũ. Thế nhưng vài năm gần đây, bà bị đau nhức cả 2 đầu gối. Đau đớn, không đi lại được, nên bà mặc cảm và bị trầm cảm nặng nề. Bản thân bà sống rất khó khăn mà mọi người trong gia đình cũng căng thẳng lây.

Khi đến BV Việt Đức, gia đình cũng không hy vọng gì nhiều. Nhưng rồi sau ca mổ thay khớp gối cả 2 bên, chỉ sau vài tuần là bệnh nhân đã đi lại hoàn toàn bình thường, mà còn đạp xe, chơi đàn piano với tâm thế lạc quan, yêu đời. Đặc biệt, 3-4 tháng sau ca phẫu thuật, bệnh nhân đã trở lại khiêu vũ một cách tự tin và hoàn hảo. Nhìn những bước chân mềm mại theo tiếng nhạc, không ai nghĩ rằng, chỉ nửa năm trước thôi bà còn là một người bệnh suốt ngày quanh quẩn trong nhà, nhăn nhó, trầm uất và tuyệt vọng vì đôi chân đau đớn và gần như tàn phế.

Trong số các bệnh nhân tìm đến với PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh mới đây còn có tuyển thủ quốc gia Phạm Thị Tươi từng giành Huy chương vàng SEA GAMES 30 bị đứt dây chằng chéo sau khớp gối. Sau ca mổ thành công mỹ mãn, nữ tuyển thủ chỉ còn chờ thời gian hồi phục hẳn để có thể tiếp tục sự nghiệp với trái bóng…

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh.

Lựa chọn bất ngờ

Nguyễn Mạnh Khánh là con "nhà nòi". Bố và mẹ anh đều theo nghề y. Mẹ anh vốn là giảng viên Trường Đại học Y Hà Nội, còn bố nguyên là Phó trưởng Khoa Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai.

Có lẽ tình yêu nghề y từ bố mẹ đã truyền sang cậu bé từ lúc nào, để từ nhỏ, Khánh đã muốn làm bác sĩ. Với cậu bé chuyên Toán cấp 2 và chuyên Hoá cấp 3 của Trường Amsterdam thì cánh cổng Trường Đại học Y Hà Nội không quá khó khăn để cậu bước vào. Thậm chí, Khánh còn cùng lúc đỗ cả… Đại học Nông nghiệp với số điểm rất cao, nhưng cậu đã quyết định nối nghiệp gia đình.

Khi vào trường y, Khánh chọn bộ môn Ngoại để học vì thấy ở chuyên ngành này, hiệu quả điều trị cho bệnh nhân thường thấy rõ ngay sau mổ, công việc phù hợp với người có tính cách quyết đoán như anh. Đam mê nghề đến nỗi, ngoài các ca trực được phân công, Khánh còn xin trực thêm để học hỏi và thực hành. Từ khi là sinh viên năm thứ 2, Khánh đã luôn được các thầy cho phụ mổ.

Kể về cơ duyên lựa chọn bộ môn chấn thương chỉnh hình, Khánh nhớ lại. Hơn 25 năm trước, ngoại tim mạch, ngoại tiêu hoá vv… mới là những ngành "hot", chứ chấn thương chỉnh hình thì không sinh viên y nào muốn đi. Bởi khi đó, chuyên ngành này chưa phát triển, cả kỹ thuật lẫn trang thiết bị và nhân lực gần như không có gì, ngoài các kỹ thuật đơn giản như mổ gãy xương đùi, cẳng chân, cẳng bàn tay, hoặc bó bột rồi cho về. Vì thế, nhiều người trong ngành coi chấn thương chỉnh hình chỉ là kỹ thuật "đục đẽo", không phải tinh hoa, nên nhiều năm liền, không Bác sĩ Nội trú nào học, càng khiến cho chuyên ngành này phát triển èo uột.

Nhưng Khánh lại nhìn thấy ở bộ môn này nhiều điều thú vị mà những chuyên ngành khác không có, đó là hiệu quả điều trị thấy rất rõ sau mổ: Bệnh nhân chấn thương hay bị dị tật tay/chân sau khi được mổ là hồi phục nhanh chóng, có thể đi lại, chạy nhảy, trở lại cuộc sống bình thường. Vì thế, anh quyết định chọn chuyên ngành mà bạn bè đều né tránh. Rồi Khánh là một trong 2 người thi đỗ Bác sĩ Nội trú khoá đó, dù việc thi đỗ Bác sĩ Nội trú ngoại là một giấc mơ sang chảnh của không ít sinh viên.

Thành tích học tập cũng như sự xông xáo, tận tuỵ với công việc của cậu sinh viên đã "lọt mắt xanh" các chuyên gia hàng đầu ở BV Việt Đức, để ngay sau khi Khánh vừa thi đỗ Bác sĩ Nội trú, anh đã được các thầy "lôi" ngay đến BV làm việc. Anh cũng sớm là một gương mặt trẻ được các chuyên gia nổi tiếng biết đến.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh trong ca mổ thay nội soi khớp gối.

Bước ngoặt từ sự đam mê

Thời gian đó, Pháp có học bổng về lĩnh vực chấn thương chỉnh hình, nhằm tuyển Bác sĩ Nội trú trên toàn thế giới sang Pháp làm việc với yêu cầu giỏi chuyên môn và thành thạo tiếng Pháp.

Khi đó, Khánh đang là Bác sĩ Nội trú làm việc tại BV hàng đầu của Việt Nam, hơn nữa, khi còn là sinh viên Đại học Y Hà Nội, anh cũng đã kịp học xong Đại học Ngoại ngữ chuyên ngành tiếng Anh và khi vào học Nội trú, anh tiếp tục tự học tiếng Pháp. Với hành trang tự chuẩn bị khá đầy đủ, Nguyễn Mạnh Khánh đã vượt qua các kỳ sát hạch vô cùng ngặt nghèo của chuyên gia Pháp, trở thành 1 trong 5 người trúng tuyển.

Ở xứ người, Khánh tiếp tục khiến đồng nghiệp trân trọng bởi tinh thần làm việc say mê, nhiệt tình, gần như không có ngày nghỉ. Cũng như thời sinh viên, niềm đam mê nghề nghiệp khiến anh không chỉ mổ trong các ca trực của mình, mà còn xin trực thêm, mỗi ngày mổ tới 8-10 ca. Được một chuyên gia về nội soi khớp gối và thay khớp háng, khớp gối trực tiếp hướng dẫn, Khánh đã chọn kỹ thuật nội soi khớp gối để làm luận văn thạc sĩ bằng tiếng Pháp và trở thành bác sĩ đầu tiên ở Việt Nam được học bài bản về lĩnh vực này.

Về nước, Nguyễn Mạnh Khánh là bác sĩ đầu tiên ở BV Việt Đức mổ nội soi khớp gối và thay khớp gối, khớp háng toàn phần. Năm 2003, anh đã có bài báo khoa học đăng trên tạp chí Ngoại khoa về kỹ thuật này.

Khi đó, BV Việt Đức chưa có dàn máy để phục vụ mổ nội soi, cũng chưa có bác sĩ nào được đào tạo về lĩnh vực này. Được lãnh đạo ủng hộ, Khánh tận dụng tối đa các đồ viện trợ để sử dụng cho phẫu thuật nội soi khớp gối và thay khớp háng, dù nó không đồng bộ. Thậm chí, không có bộ cảm biến tự cân bằng, anh phải dùng cách thủ công là bơm nước vào khớp gối khi mổ. Nhưng với tay nghề của mình, anh đã nhanh chóng khẳng định bằng những ca mổ thành công, góp phần nâng cao uy tín của BV. Khi BV từng bước đầu tư các thiết bị kỹ thuật hiện đại, từ năm 2010, kỹ thuật này đã trở thành thường quy ở BV Việt Đức.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh mổ thay khớp háng cho bà cụ 100 tuổi.

Nhân rộng mô hình

Số lượng bệnh nhân ở các địa phương khá nhiều, nên cùng với trực tiếp mổ gần 2.000 ca mỗi năm, bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh còn về tận BV ở vùng cao, miền núi như Hà Giang, Quảng Ninh, Thanh Hoá, Hà Tĩnh, Nghệ An vv…để chuyển giao kỹ thuật bằng phương pháp "cầm tay chỉ việc". Năm 2008, Nguyễn Mạnh Khánh đã là bác sĩ đầu tiên của BV Việt Đức lên "nằm vùng" cả tháng trời ở Hà Giang, Yên Bái, ở để đào tạo cho các bác sĩ - thời điểm kỹ thuật nội soi khớp gối còn rất xa lạ với tuyến tỉnh. Nhiều tháng, thứ bảy nào anh cũng có mặt ở Tuyên Quang, vừa mổ 4-5 ca/ngày, vừa trực tiếp đào tạo.

Đặc biệt, bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh càng chú trọng công tác đào tạo, cả trực tiếp và trực tuyến, qua zalo, viber, messenger vv… để nâng cao cả trình độ chẩn đoán lẫn phẫu thuật cho các bác sĩ tuyến dưới, nên việc hợp tác rất nhịp nhàng, các ca mổ đều đảm bảo thành công.

 "Niềm vui lớn nhất của tôi bây giờ là BV Việt Đức đã làm chủ tất cả các kỹ thuật hiện đại về nội soi khớp gối ngang tầm thế giới, các BV tỉnh đều đã mổ được kỹ thuật này, người dân địa phương đã không còn phải về tận Hà Nội để điều trị, tăng thêm cơ hội sống, cơ hội cải thiện chất lượng cuộc sống, mà lại tiết kiệm giảm được chi phí đi lại, ăn ở rất nhiều", PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh chia sẻ.

Để không tụt hậu, hàng năm, bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh tiếp tục sang các nước Mỹ, Pháp, Singapore, Thái v.v… để học các kỹ thuật mới.

Với những nỗ lực trong suốt hơn 20 năm qua, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh đã được nhận nhiều phần thưởng cao quý: Được phong danh hiệu Phó Giáo sư năm 41 tuổi, được nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế và vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú.

Nguồn: Báo CAND